Kitap Dünyası

Shakespeare Tragedyaları

Hakan Arslanbenzer / 13.11.2015

Dante’nin İlahi Komedya ile başlattığı şeyi tam olarak Shakespeare yapmış, evren tasarımının merkezine insanüstü varlık ya da kavramlar yerine insanın ihtiraslarını ve çeşitli durumlar karşısında geliştirdiği psikolojik tepkileri yerleştirmiştir. Shakespeare, Avrupa edebiyat geleneğinin tragedyalarda bulduğu yücelik ve arınmayı geçersizleştirmiş, edebiyatı fildişi kuleden indirmiştir. Shakespeare’in, İngilizlerin kültürlerinin propagandasını yapma konusunda gösterdikleri başarının bir sonucu olarak hepimizin artık isimlerini ve temel konularını az çok bildiğimiz Hamlet, Othello, Kral Lear ve Macbeth gibi tragedyaları, esas olarak yani geleneksel anlamda tragedya değildirler. Çünkü arketipik olmaktan uzaktırlar. Önerileriyle olay örgüleri, içerdikleri gerçeklik duygusuyla yüzeysel sunumları arasında belli bir gerginlik olan modern eserlerdir. Bundan dolayı, William Shakespeare modernizmin ataları arasında kabul edilebilir. Shakespeare’in modernliğinin başlıca unsuru ironidir. Başka deyişle, yaşanan gerçekle bu gerçeği yaşayanın duygu ve düşünceleri arasındaki gerilim ve mesafe. Bu mesafe sanatta modernizmi giderek aksi imkansız bir öneri haline getirmiş ve iktidara taşımıştır. Yine de, Shakespeare gelenekselle modern arasında, ahlaki bütünlükle ahlaki kopma arasında gerilim momenti olarak kalır. Milton’ın Yitik Cennet destanındaki Şeytan figürü için söylenen şey, yani güya yazarın yerdiği Şeytan’ın destanın asıl kahramanı olduğu, Shakespeare tragedyalarının o çok meşhur “kötü” karakterleri için de yoğun olarak söylenebilir. Hatta Shakespeare’in tragedyaları, komedyaları ve tarihsel oyunları arasında özde sanatsal bir fark olmadığı, bunların her birinin insanın ahlaki çelişkisini merkeze alan komedyalar olduğu öne sürülebilir. Çünkü Shakespeare tiyatrosunda yaşanan gerilim, iki yüce ahlaki değer arasındaki çatışmanın doğurduğu trajik gerilim değildir. Bireyselle toplumsal arasında, zevkle görev arasında, iyiyle doğru arasındaki pratik ve yaygın gerilimdir.

 

Yeni Haberler