XVIII. yüzyıldan başlayarak XX. yüzyılın ortalarına kadar, eskiden Devlet-i Aliyye topraklarına dahil olan Balkanlar ve Orta Doğu’da ardı ardına birçok ulus devlet kurulmuştur. Osmanlı bünyesinden ayrılan birçok etnik ve dini grup kendi kaderlerini belirlemek amacıyla bağımsız devletlerini birer birer kurma eğilimine girdiler. Özellikle Balkanlarda günümüzde de varlığını sürdürmekte olan birçok devletin kuruluş tarihi XVIII. yüzyıla kadar uzanır. Tarihinin çoğunu savaşlar, farklı toplulukların akınları altında sürdüren Balkanlar, 1800lerden itibaren de oldukça yıkıcı olan uluslararası siyasi ortamın tam göbeğinde birçok savaşa ve karışıklıklara sahne olmuştur. 1912-1913 Balkan Savaşları da bunlardan yalnızca bir tanesidir. Hem Devlet-i Aliyye hem de Balkan devletleri açısından büyük bir önem arz eden Balkan Savaşları’nın ardından tarihte birçok defa karşılaşıldığı gibi, özellikle Batı Trakya büyük bir kaosa sürüklenmiştir. Bulgaristan ile Yunanistan arasındaki güç mücadelesi tam da bu sırada bir devletin de doğuşuna önayak olmuştur.
Balkan Harbi’nden sonra yapılan antlaşma gereğince Batı Trakya Bulgaristan hakimiyetine bırakılmış ve Bulgarlar tarafından kontrol edilen bölgede Türk ve Müslüman toplumlar üzerindeki baskı git gide arttı. Bunun üzerine Eşref Kuşçubaşı önderliğinde toplanan bir grup Türk akıncısı bölgeye giderek Müslüman ve Türk halkı Bulgarlara karşı ayaklandırmayı başardılar. Bu ayaklanmanın sonucunda bölgede hakimiyet sağlanmış ve 31 Ağustos 1913 tarihinde Garbî Trakya Hükûmet-i Muvakkatesi ilan edildi. Merkezi Gümülcine olan hükumetin başkanlığına da Müderris Salih Efendi seçildi. Dedeağaç bölgesinde de hakimiyet kurulmasından sonra da Garbî Trakya Hükûmet-i Müstakillesi adı altında bağımsızlığını ilan etti. Günümüzde Bulgaristan sınırları içerisinde kalan ve Türklerin hala yoğunlukta yaşamakta oldukları bölgelerden bir tanesi olan Rodoplar, Yunanistan’ın içerisinde yer alan Gümülcine’yi de kapsayarak Doğu’da Meriç Nehri’ne kadar uzanan bir bölgede ilan edilen cumhuriyetin ömrü oldukça kısa oldu.
Gerek bölgenin siyasî ve askerî durumun oldukça karışık olması ve gerek de Devlet-i Aliyye’den beklediği desteği görememesi nedeniyle Garbî Trakya Hükûmet-i Müstakillesi kuruluşundan sadece 57 gün sonra yıkılmıştır. Her ne kadar devletin ömrü oldukça kısa olsa da bu süreç içerisinde devlet başkanı Müderris Salih Efendi tarafından Dedeağaç’ta yazılan bir marşı, Bulgar ve Yunan posta pullarının yerine basılmış ve kullanılan devlete ait posta pulları ve bir bayrağı bulunmaktaydı. Bunların her biri bağımsızlığı simgeleyen önemli semboller olmasının yanı sıra yaklaşık 30.000 kişiden oluşan bir savunma gücü de kurulmuştur. Her anlamda devlet yapılanmasının, gerekli hemen hemen bütün bürokratik kurumların yapılandırıldığı devlette Fransızca ve Türkçe basılan bir de gazete kurulmuştur.
Kaynakça
A Military History of the Ottomans, Mesut Uyar & Edward Erickson
Garbi Trakya, İslam Ansiklopedisi
