1755 yılında Antep’te dünyaya geldiği tahmin edilen Mütercim Asım Efendi’nin doğduğunda aldığı isim Seyyid Ahmed Asım’dır. Birçok Osmanlı müverrihi gibi Ahmed Asım’ın ailesinde de askerî sınıftan birçok önemli zat bulunmaktadır ki bu da Asım’ın Saray ile iletişime geçmesi konusunda hayatı boyunca yardımcı olmuştur. Semerkantlı Şeyh Osman’ın soyundan gelen Asım’ın dedesi Husûlî Efendi ve babası da Antep’te Şer’iyye Mahkemesi başkatibidir. Küçük yaştan itibaren aldığı medrese eğitimi ve Antep’te bulunduğu yıllarda alim ve şairler ile tanışması sonucunda özellikle dil ve şiire ilgisi artar.
Mütercim unvanından da anlaşılabileceği gibi kendisini saray ve çevresine tanıtması tarih eseri ile değil, dil konusunda yaptığı çalışmalar ve çevirileri ile yakından ilgilidir. Özellikle Farsça Burhan-ı Kati Lügati’ni 1799 yılında Türkçeye çevirerek Sultan III. Selim’e sunması sonrasında adını duyurmuştur. Bu çevirisinin üzerine daha sonra Arapça Kamüsü’l-Muhit lügatinin de çevirisini yapmış ve üç cilt halinde Sultan II. Mahmud’a takdim etmiştir. Çevirilerdeki başarıları ile kendisine “Mütercim” adı verilen Asım 1801 yılından itibaren de Molla Gürânî Mescidi’nde müderris olarak göreve başladı.
Müderrisliğin ve çevirmenliğin yanı sıra Mütercim Asım 1807 yılında Amir Efendi yerine Osmanlı Sarayı’nda vakanüvis olarak göreve başladı. Önceleri yaptığı kamus tercümesinden dolayı buna zamanı olmadığını öne sürse de daha sonra bu görevi kabul etmiştir. Birçok Osmanlı müverrihi gibi eserini kaleme alırken hem kendinden önce vakanüvis olarak görev yapmış kişilerin eserlerinden hem de resmi dokümanlardan yararlanmıştır. Mütercim Asım’ın bugün Asım Tarihi olarak andığımız eseri ise 1791 ile 1808 yılları arasında yaşanan olayları konu alır. Tarihçiliğinden ziyade mütercimliği ile ün salmış olsa Asım Efendi’nin gerek resmî olarak vakanüvis olarak Osmanlı Sarayı’nda bulunmuş olması gerekse Sultan III. Selim ve Sultan II. Mahmud dönemlerini kaleme almış olması bakımından ortaya koyduğu eser ziyadesiyle önemlidir.
Kaynakça
İslam Ansiklopedisi, Mütercim Asım Efendi
Selçuk Akşin Somel, Mütercim Asım
